•  شیمی تجزیه
    مدیر گروه
    دکتر ابوالحسن نوری

آمار و اطلاعات

گروه شیمی تجزیه دانشگاه تربیت مدرس کار خود را با راه‌اندازی دوره کارشناسی ارشد در سال 1360 آغاز کرد و در سال 1370-1369 با راه‌اندازی دوره دکتری به کار خود در مقطع بالاتری ادامه داد. در راستای ایفای مأموریت‌های علمی، آموزشی و پژوهشی خود، این گروه کماکان در رشته شیمی تجزیه و در مقاطع کارشناسی ارشد و دكتری دانشجو می‌پذیرد. هدف گروه شیمی تجزیه، پرورش نسل جدیدی از شیمیدانان خبره در زمینه‌های تحقیقاتی مورد نظر است و دانش آموختگان از جایگاه شغلی شایسته‌ای در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و صنعتی برخوردار می‌شوند. گروه شیمی تجزیه، یک قطب تحقیقاتی پویا و نوآورانه است که طیف متنوعی از عرصه‌های پژوهشی را در زمینه شیمی تجزیه در بر می‌گیرد. این گروه متشکل از چهره‌های مشهور ملی است که هدف خود را صرف ارتقا روش‌های تجزیه‌ای برای رفع چالش‌های علمی به‌روز نموده است. با بهره‌گیری از همکاری‌های بین رشته‌ای و با استفاده از امکانات پیشرفته موجود، گروه شیمی تجزیه تلاش می‌کند تا روش‌های جدیدی را در زمینه‌های تحقیقاتی کلیدی، از جمله موارد زیر توسعه دهد:

  • طراحی و ساخت حسگرها و زیست‌حسگرها
  • سنتز پروب‌های نوری انتخابی
  • کمومتریکس
  • تبدیل و ذخیره انرژی
  • الکتروکاتالیز
  • روش‌های استخراج و جداسازی جهت انجام آنالیزهای کمی و کیفی

حسگرها و زیست‌حسگرها یک حوزه کلیدی مورد علاقه گروه شیمی تجزیه است و گروه در تلاش است تا حسگرها و زیست‌حسگرهای نوینی را برای کاربردهای مختلف، از جمله نظارت بر سلامت و محیط زیست، تشخیص‌های پزشکی، و آنالیز مواد دارویی و غذایی توسعه دهد. روش تشخیص این حسگرها شامل روش‌های متنوع اسپکتروسکپی، اسپکترو‌الکتروشیمیایی و الکتروشیمیایی می‌شود. برای ساخت این حسگرها، از نانومواد هوشمند متنوع از جمله پلیمرهای رسانای نانوساختار و کامپوزیت‌های آنها با اکسیدهای فلزی بهره گرفته می‌شود. به‌طور خاص، طراحی و ساخت انواع حسگرهای انتخابی و زیست‌حسگرهای حساس برای تشخیص مقادیر بسیار کم نشانگرهای زیستی در ماتریس‌های پیچیده و همچنین حسگرهای گازی سلامت‌سنجی مبتنی بر بازدم افراد توسعه داده می‌شوند.
محققان ما به‌طور فعال در زمینه کمومتریکس، یادگیری ماشین، و سایر روش‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، که شامل استفاده از روش‌های ریاضی و آماری برای استخراج اطلاعات معنی‌دار از مجموعه داده‌های شیمیایی پیچیده است، مشغول پژوهش هستند. این رویکرد بین رشته‌ای به ما امکان می‌دهد تا بینش عمیق‌تری در مورد سیستم‌های شیمیایی به‌دست آوریم و دقت و قابلیت اطمینان روش‌های تجزیه‌ای خود را بهبود بخشیم. به‌طور ویژه، مطالعات متابولومیکس با روش‌های هوش مصنوعی، طراحی دارو و غربال‌گری مجازی، و تعیین اصالت و طبقه‌بندی مواد غذایی با روش‌های هوش مصنوعی از جمله علاقه‌مندی‌های پژوهشی گروه است.
ذخیره انرژی یکی دیگر از زمینه‌های پژوهشی اصلی مورد علاقه گروه شیمی تجزیه است. با توسعه مواد و فن‌آوری‌های پیشرفته، هدف ما توسعه راه‌حل‌های ذخیره‌سازی انرژی کارآمدتر و پایدارتر است که می‌تواند به مقابله با چالش جهانی انرژی کمک کند. تهیه انواع مواد پیشرفته مانند MOFs، COFs، LDHs، گونه‌های ردوکس مبتنی بر فلز، مواد کربنی، و پلیمرهای رسانا برای توسعه باتری‌ها و ابرخازن‌های پیشرفته از جمله زمینه‌های فعالی است که در گروه شیمی تجزیه دنبال می‌شود. بسیاری از مواد ذخیره انرژی توسعه یافته در گروه شیمی تجزیه، که مسبوق به سابقه‌ای بیش از 25 سال است، منجر به عملکردهای ممتازی در کلاس جهانی شده است که نویدبخش کاربردهای عملی پیشرفته آنها است.
در حوزه الکتروکاتالیز، محققان ما در حال توسعه مواد نانوساختار پیشرفته برای تولید حامل‌های انرژی سبز (مانند تولید هیدروژن، H2، از آب شیرین یا آب دریا) هستند و یا مواد شیمیایی با ارزش افزوده بالا را تولید می کنند.
در زمینه روش‌های استخراج و جداسازی، محققان ما در حال توسعه روش‌های استخراج پیشرفته بر مبنای کاهش یا حذف حلال‌های آلی در این فرایند هستند. لذا پایه‌گذاری روش‌های استخراج سبز نظیر ریز استخراج فاز جامد، ریز استخراج فاز مایع بر مبنای هالوفیبرها، ریز استخراج با جاذب بسته‌بندی شده، ریز استخراج بر روی پیچ، ریز استخراج جامد پخشی با ذرات نانومغناطیس، ریز استخراج بر مبنای حلال‌های درشت مولکول و حلال‌های عمیق زودگداز و استخراج بر روی تراشه و دیسک و نیز روش‌های الکتروغشایی مد نظر هستند. در این روش‌ها هدف استخراج انواع آلایندهای آلی و معدنی از نمونه‌های محیط زیستی، غذایی و بیولوژیکی است. هدف دیگر اندازه‌گیری مقادیر باقیمانده دارویی در نمونه‌های محیط زیستی و بیولوژیکی است. تشخیص بیماری‌ها با اندازه‌گیری نشانگرهای شیمیایی یا بیوشیمیایی هدف دیگر این مطالعات است. برای جداسازی و اندازه‌گیری آنالیت‌ها استفاده از دستگاه‌های پیشرفته کروماتوگرافی نظیر کروماتوگرافی مایع و گازی مجهز به انواع آشکارسازها نظیر UV-Vis, MS, FID, TCD, ECD مد نظر است. در آنالیز کاتیون‌های معدنی استفاده از روش‌های نشر القایی پلاسما و سایر روش‌های جذب و نشر اتمی و نیز ICP-MS مورد توجه است.
به‌طور کلی، گروه شیمی تجزیه در دانشگاه تربیت مدرس هدف خود را به پیشبرد مرزهای دانش و ایجاد نوآوری در زمینه‌های تحقیقات کلیدی اختصاص داده است. با بهره‌مندی از تلاش‌های مشترک و امکانات پیشرفته، هدف ما این است که کمک‌های قابل‌ توجهی به جامعه علمی و حل چالش‌های ضروری و نیازهای اجتماعی کشور و جهان داشته باشیم. گروه شیمی تجزیه دارای سابقه غنی از دستاوردهای علمی است و اعضای این گروه پیاپی به عنوان سرآمدان علمی کشور، استاد نمونه کشوری، پژوهشگر برتر کشوری و دانشمندان بین‌المللی در زمینه‌های تخصصی خود شناخته می‌شوند. برای اطلاع از جزئیات افتخارات، جوایز و تقدیرنامه‌های ملی و بین‌المللی اعضای گروه شیمی تجزیه، علاقه‌مندان می‌توانند به وب‌سایت شخصی اعضای هیأت علمی و یا صفحه Google Scholar آنان مراجعه فرمایند.